Powiat chełmski położony jest we wschodniej części województwa lubelskiego. W jego skład wchodzi 15 gmin, w tym: 1 miejska, 2 gminy miejsko-wiejskie i 12 gmin wiejskich. Zajmuje obszar 1886,79 km², który zamieszkuje 77 214 tys. osób, średnia gęstość zaludnienia to 40,94 osoby na km²

Jednym z największych atutów powiatu chełmskiego jest bezpośrednie sąsiedztwo i bardzo dobre połączenia komunikacyjne z Ukrainą poprzez graniczne przejście drogowe i kolejowe w Dorohusku. Położenie powiatu i posiadana infrastruktura stanowią dogodne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej i nawiązywania kontaktów z partnerami gospodarczymi Ukrainy i innych krajów wschodnich. Perspektywą w rozwoju powiatu jest jego otwartość na współpracę z zagranicą. Powiat utrzymuje ścisłe kontakty z rejonem kowelskim, o czym świadczy podpisana w ramach Euroregionu Bug umowa o współpracy.
Przez teren powiatu przebiega szlak tranzytowy o znaczeniu międzynarodowym łączący Warszawę z Kijowem poprzez Lublin, Chełm, Łuck, Równe, Żytomierz. Droga ta wraz z przejściem drogowym w Dorohusku została zaliczona do kategorii dróg ekspresowych a także do sieci dróg europejskich. Dzięki prowadzeniu przez samorząd powiatu wielu inwestycji drogowych istnieje dobra łączność drogowa między gminami.

Powiat chełmski jest regionem o charakterze rolniczym. Gleby uprawne zajmują 92 809 ha. Ich jakość jest bardzo zróżnicowana. Na północy powiatu przeważają gleby słabe zaś na południu i zachodzie gleby bardziej urodzajne. Gospodarstwa rolne znajdują się głównie w rękach rolników indywidualnych, a dominującą grupę stanowią gospodarstwa do 10 ha. W produkcji roślinnej największy udział mają zboża, ziemniaki i buraki cukrowe. Produkcja zwierzęca to przede wszystkim hodowla bydła i trzody chlewnej. Możliwości działalności gospodarczej w obszarze rolnictwa poza produkcją roślinną i zwierzęcą leżą w takich dziedzinach jak: rozwój rolnictwa ekologicznego i przetwórstwo rolno-spożywcze. Działalność produkcyjna i usługowa skoncentrowana jest wokół miasta Chełm oraz w mieście Rejowiec Fabryczny.

Powiat chełmski stanowi dużą bazę surowców pochodzenia roślinnego. Dlatego największe możliwości inwestowania daje przemysł rolno-spożywczy. Niskie zanieczyszczenie środowiska naturalnego i malejący stopień zużycia nawozów sztucznych sprzyjają produkcji zdrowej żywności. Powiat chełmski charakteryzuje się dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. Obok nizinnego krajobrazu Obniżenia Dubienki spotykamy tutaj krajobraz wyżynny Pagórów Chełmskich, a nawet krajobraz o cechach podgórskich, którego fragmenty zaznaczają się szczególnie na terenie Działów Grabowieckich.
Zasadniczym celem ochrony krajobrazu jest zabezpieczenie wszystkich wartości przyrodniczych, których dotychczasowa gospodarka nie zdołała przekształcić lub zniszczyć. Realizowane jest to poprzez tworzenie parków i obszarów chronionego krajobrazu.
Na terenie powiatu chełmskiego utworzono 2 parki krajobrazowe i 3 obszary chronionego krajobrazu.
Udokumentowane i w niewielkim stopniu wykorzystane złoża surowców mineralnych stanowią potencjalną szansę rozwoju przemysłu wydobywczego i materiałów budowlanych.